Na przełomie lat 70 i 80 XX wieku wśród działaczy Ogniska Statutowego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej (TKKF) „Sokół” przy Spółdzielni Mieszkaniowej w Kole narodził się pomysł zorganizowania lokalnego długodystansowego biegu ulicznego. Głównym inicjatorem Biegu Warciańskiego był Ryszard Sowiński ówczesny prezes TKKF „Sokół”.
Zintensyfikowane działania przyczyniły się do zorganizowania 7 listopada 1981 r. pierwszej edycji tego wydarzenia. Premierowy bieg na dystansie 10 km odbył się na trasie Chełmo - Koło przez miejscowości Przybyłów, Skobielice, Powiercie. Linia startu wyznaczona była w historycznie ważnej lokalizacji - przy Pomniku Ofiar Faszyzmu mieszczącego się na terenie niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Kulmhof. Start biegu w Lasku Rzuchowskim w Chełmnie odbywał się do 2015 roku. Rekordzistami trasy Chełmno - Koło są: Grzegorz Gajdus z czasem 28:41 (rekord z 1995 roku) oraz Małgorzata Sobańska z wynikiem 32:43 (2000 rok). Początkowo frekwencja zawodów wynosiła od 100 do 150 osób. Jednak z czasem, dzięki dogodnemu jesiennemu terminowi, Bieg Warciański zaczął przyciągać biegaczy z całego kraju. Przekształcenie w ogólnopolskie zawody było tylko kwestią czasu.
W 1985 roku V edycja Ogólnopolskiego Biegu Warciańskiego została uznana przez Komisję Biegów Ulicznych i Przełajowych za najlepiej zorganizowane zawody w Polsce na dystansie do 15 km. Na to wyjątkowe wyróżnienie złożyło się wiele przyczyn, m.in. sprawny przebieg zawodów, wyjątkowa atmosfera towarzysząca tej imprezie i hasło, które brzmiało „Przed zawałem uciekaj na własnych nogach”.
Przez kolejne lata impreza zyskiwała na randze i popularności. W 1990 roku komisja biegowa Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, w uznaniu za sprawne przeprowadzenie imprezy wyróżniła srebrną odznaką PZLA Ryszarda Sowińskiego - inicjatora biegu oraz brązową Lecha Wodniakowskiego, Stefana Wałęsę i Ryszarda Lenartowicza - wieloletnich organizatorów zawodów.
W 1995 roku Zawody w Kole zostały wybrane jako punkt obchodów jubileuszu 50 rocznicy powstania ONZ, spośród 50 najlepszych imprez sportowych w Polsce. W organizację „Błękitnych zawodów” zaangażowało się wiele instytucji m.in.: Delegatura ONZ w Polsce, Główny Komitet Kultury Fizycznej, Zarząd Główny TKKF, a także ogólnopolskie media: Telewizja Polska S.A. oraz POLSAT. W roli gości honorowych imprezy wystąpiły prawdziwe legendy polskiego sportu: Zdzisław Krzyszkowiak, Grażyna Rabsztyn, Marian Foik, Zbigniew Radziwinowicz, Andrzej Piątkowski, Janusz Sidło.
Pierwszy rekord frekwencji padł podczas szesnastej edycji OBW. Na znak startera – Grażyny Rabsztyn, na start wyruszyło 388 zawodników biegu głównego.
W 1997 roku Zarząd Główny TKKF i dwumiesięcznik „Jogging” przyznali prestiżowy puchar za najlepszą imprezę biegową w kraju organizatorom OBW. Wyróżnienie przyznano za organizację biegu, liczbę startujących i jakość nagród.
W kolejnych edycjach biegu limit uczestników był systematycznie zwiększany. W 2020 roku organizatorzy postanowili ustalić limit uczestników na 750 osób. W ostatnich latach w zawodach brała udział elita polskich biegaczy i biegaczek, ale również szerokie grono zawodników z zagranicy. W okresie 40 letniej historii biegu warto odnotować fakt, systematycznej obecności dwóch biegaczy. Zawodnicy bydgoskiego TKKF-u: Piotr Grenz i Janusz Lenc wystartowali we wszystkich edycjach Biegu Warciańskiego.
Od 1992 organizację biegu przejął Urząd Miasta w Kole, a nowym komandorem biegu został Ryszard Lenartowicz, który piastował tę funkcję do 2007 roku. Następnie prowadzeniem zawodów wespół z Urzędem Miasta zajął się Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kole. W 2007 roku postanowiono zmienić nazwę imprezy na Międzynarodowy Bieg Warciański.
Bieg Warciański to nie tylko 10 kilometrowy dystans. Wiele pozytywnych emocji wśród kibiców i samych uczestników wzbudzają Biegi Dziecięce i Młodzieżowe. Do roku 2013 odbywały się bezpośrednio przed biegiem głównym. Rozgrywane były na kolskich ulicach i odbywały się na 12 dystansach. W tej formule najwięcej uczestników zgromadziła 16 edycja – gdzie wystartowało 421 chłopców i dziewczynek. W 2013 roku biegi dla najmłodszych przeniesione zostały na bieżnie lekkoatletyczną Stadionu Miejskiego tworząc niezależne zawody sportowe. Liczba startów wzrosła do 18 wyścigów aż w 9 kategoriach wiekowych. W 2019 roku podczas 39 edycji biegów młodzieżowych odnotowano rekordową frekwencje która wyniosła 1077 osób. Od 2021 roku Międzynarodowy Bieg Warciański Dzieci i Młodzieży będzie nosił imię Ryszarda Sowińskiego.
36 edycja biegu to kolejnym ważny rozdział w historii Biegu Warciańskiego. W 2016 roku wprowadzono nową trasę biegu. Wpływ na to decyzję miało zbyt wielkie oddalenie startu od mety, różnica w wysokości między startem i metą, a przede wszystkim sam start biegu w Lesie Rzuchowskim wprowadzał wiele trudności organizacyjnych. Nowa trasa posiada atest PZLA i spełnia wszystkie niezbędne kryteria. Obecnie start i meta znajdują się w tym samym miejscu - w Parku im. Stanisława Moniuszki w Kole. Pomimo obaw, obowiązująca trasa zyskała uznanie wśród biegaczy, a jej ukształtowanie sprzyja poprawianiu życiowych rekordów. Aktualnie najlepszy wynik nowej trasy należy do Roberta Wambua, który w 2016 roku uzyskał czas 28:54. W klasyfikacji pań najlepszy wynik należy do Izabeli Trzaskalskiej - 32:46 wybiegany również w 2016 roku.
W roku 2018 padł kolejny rekord frekwencji. Podczas 38 edycji MBW metę biegu głównego przekroczyło 644 zawodników. Bieg był szeroko komentowany w środowisku biegowym. Portal bieganie.pl podał wówczas, że MBW to „jedna z najmocniej obsadzonych dyszek w sezonie w Polsce”. Z kolei Biegowe.pl opisał zawody jako „najszybszy i najlepiej obsadzony bieg kobiet na 10 km w tym roku w Polsce ponieważ, aż 5 zawodniczek złamało barierę 34 minut i pobito wiele rekordów życiowych”. Elita w mediach społecznościowych pisała: MEGA SZYBKI BIEG”. Zwyciężczyni biegu Pani Ewa Jagielska na swoim profilu FB napisała: „Międzynarodowy Bieg Warciański kończę na I miejscu z nowym rekordem życiowym 33:12. Był to chyba najlepiej obsadzony bieg kategorii kobiet w historii”.
39 edycja należy uznać za kolejny sukces organizacyjny. Wielu czołowych zawodników z naszego kraju, którzy uczestniczyli w tym wydarzeniu stwierdziło, że była to najlepiej zorganizowana impreza w tym roku na dystansie 10 km.
Na zeszłoroczny 40 Jubileuszowy Międzynarodowy Bieg Warciański, jego kształt i przebieg duży wpływ miała niestety panująca epidemia koronawirusa Coivd-19. Do końca niewiadomo było czy bieg w ogóle się odbędzie. Start i meta biegu usytuowane były na Stadionie Miejskim w Kole a trasa przebiegała wałami nadwarciańskimi wzdłuż rzeki Warty. Znacznie ograniczono liczbę startujących i przeprowadzono start dzielony, najpierw odbył się bieg w kategorii mężczyzn następnie kobiet. Pomimo wielu trudności 40 letnia tradycja nie została przerwana.
W ramach Biegu Warciańskiego odbywało się wiele imprez towarzyszących m.in.:
- Mistrzostwa Weteranów na 10km,
- Mistrzostwa Polski Dziennikarzy w biegu ulicznym na 10km,
- Mistrzostwa Polski Sołtysów,
- Grand Prix Wielkopolski Wschodniej.
W trakcie całej historii Biegu Warciańskiego zaszczyciło swoją obecnością wielu znanych i zasłużonych gości m.in.:
Zdzisław Krzyszkowiak - złoty medalista olimpijski z Rzymu (1960) w biegu z przeszkodami, dwukrotny mistrz Europy (5 i 10 km) ze Sztokholmu (1958);
Janusz Sidło - najlepszy oszczepnik w historii polskiej lekkoatletyki, rekordzista świata i dwukrotny mistrz Europy (1954, 1958), srebrny medalista olimpijski z Melbourne (1956);
Grażyna Rabsztyn - czołowa płotkarka świata lat siedemdziesiątych, zwyciężczyni Pucharu Świata (1977, 1979), halowa mistrzyni Europy (1974, 1975), trzykrotna olimpijka (1972, 1976, 1980);
Maria Kwaśniewska-Maleszewska - jedna z najwszechstronniejszych sportsmenek okresu międzywojennego, brązowa medalistka olimpijska w rzucie oszczepem z Berlina (1936);
Zbigniew Radziwinowicz - czołowy oszczepnik Polski lat pięćdziesiątych, olimpijczyk z Helsinek (1952) i Rzymu (1960);
Kazimierz Górski - trener wszech czasów polskiej kadry narodowej w piłce nożnej, z którą zdobył złoty medal olimpijski w Monachium (1972), srebrny medal olimpijski w Montrealu (1976) oraz brązowy medal piłkarskich mistrzostw świata w RFN w 1974 roku;
Jan Mulak - dziennikarz, sportowiec, teoretyk sportu, trener kadry państwowej, twórca polskiego „Wunderteamu” lekkoatletycznego lat 50 i 60;
Bohdan Tomaszewski - słynny komentator sportowy.
Ryszard Sowiński założyciel Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej „Sokół” w Kole oraz pomysłodawca i organizator Biegu Warciańskiego. Wraz z członkami TKKF „Sokół” rozpowszechniał w Kole takie dyscypliny sportowe, jak: piłka ręczna, biegi masowe, tenis stołowy, kometka, piłka nożna kobiet. Jego wielką miłością sportową była piłka ręczna, dyscyplina sportu, w której był zawodnikiem drużyn „Start” Gniezno oraz MZKS „Start–Olimpia” Koło, wieloletni trener–wychowawca wielu pokoleń zawodników, jak również sędzia tej dyscypliny sportu. W 2020 roku Rada Miejska w Kole podjęła uchwałę o nadaniu Ryszardowi Sowińskiemu pośmiertnie odznaki „Zasłużony dla Miasta Koła”.
